Maand: november 2018

Ruimte innemen in plaats van ongemakkelijkheid met podiumangst als gevolg

Published on by Happy on StageLeave a comment

Ruimte innemen

Afgelopen weekend las ik een heel fijn artikel van Dokter Juriaan via Holistik. Een artikel over ruimte innemen voor jezelf zonder bang te zijn afgewezen te worden, zonder de verbinding met de ander te verliezen. Ik herkende veel van mezelf in het artikel. Het doet me denken aan (mijn) podiumangst. Over hoe iemand bang kan zijn zichzelf te laten zien omdat hij verwacht veroordeeld te worden, afgewezen te worden of de ander in verlegenheid te brengen, te kwetsen…

De gemoederen rustig houden

Heel vroeg in mijn jeugd was ik mij er al van bewust dat mensen oordelen en veroordelen. Dat gedrag en mening reacties uitlokken bij de ander en dat het soms lijkt alsof je daarop kunt worden veroordeeld of afgewezen. Sterker nog dat gebeurde ook.

In ons gezin, maar zeker ook in de klas van de basisschool leerde ik al vroeg dat als ik kon ‘intunen’ op wat de ander wel of niet wilde, en daar naar handelde, de gemoederen rustig bleven. Als ik deed wat de ‘leaders of the group’ deden, telde ik mee en werd ik aardig gevonden. Deed ik dat niet, of liet ik mezelf eens gaan, spontaan enthousiast, dan werd het vaak gelijk afgestraft. 

Het leek vanzelf te gaan, dat invoelen bij de ander.  Hoewel ik bevestigd leek te worden in mijn gedrag groeide de strijd in mijzelf. Ik vond mezelf soms helemaal niet aardig, vond mezelf laf en suf. Vaak was ik boos omdat ik andere emoties wegdrukte. Men bestempelde mij als verlegen, soms als nukkig, heel vaak als moeilijk, overgevoelig…

Vluchten in een rol en daarin je opgekropte energie kwijt kunnen

Je hoort wel eens dat juist hele goede acteurs, die zich op het podium helemaal vrij voelen en in een rol kruipen, in het dagelijks leven heel onzeker en verlegen zijn. Daar waar ze naast het podium rekening houden met hoe anderen zouden kunnen reageren, doen ze dat op het podium niet. Immers ze spelen een rol en zijn het niet zelf die de tekst verkondigen. Ze doen dit in naam van de rol die ze spelen. Is het acteren misschien een vlucht? Of een manier om hun opgekropte energie kwijt te kunnen? 

Ook musici kruipen in een rol

Je zou zeggen dat dat voor musici ook geldt. Zij kunnen ook in een rol kruipen. Dat is zeker waar en er zijn een heleboel musici die op het podium, wanneer ze hun instrument bespelen of zingen, de rol aannemen van vertolker van de muziek, op die manier een verhaal vertellen. Tegenwoordig lukt mij dat ook heel aardig vind ik. Maar jarenlang lukte mij dat op het podium ook niet.

Ik durfde ook dáár mijn ruimte niet in te nemen! Was bang om mij kwetsbaar op te stellen. Bang om af te gaan, afgewezen te worden, te falen, beoordeeld te worden…

Jezelf kwijtraken en uiteindelijk ontevreden

Ik raakte zo gewend eraan om af te stemmen op wat men wilde horen of wilde zien dat ik volledig kwijt was wat en wie ik wilde laten horen en zien, wie ik wilde zijn. Terwijl dat ooit zo zonneklaar was…Op een gegeven moment kwam ik erachter dat ik het nooit iedereen naar zijn zin kon maken en dat degene die altijd ontevreden bleef, ikzelf was. Of dat nu op het podium was, in het gezin of in de relatie. 

Jouw authentieke zelf 

Wat er in het artikel van Dr Juriaan heel duidelijk naar voren komt, is het volgende: ook al staat jouw mening haaks op die van je (gespreks)partner, ook al is jouw manier van performen totaal anders dan men verwacht, of wellicht wenst, iedereen heeft recht op de meest authentieke en oprechte versie van jou  en van je performance, niet in de laatste plaats jij zelf! Een oordeel is niet gericht tegen de persoon tegenover je, en een andere manier van performen is niet verkeerd of respectloos naar je publiek toe. Iedereen mag daar een mening over hebben.. En als mensen niet positief zijn, is dat niet naar jouw persoon gericht. 

Ik heb daar altijd heel veel moeite mee gehad. Om in te zien dat het niet tegen mij persoonlijk gericht was. Zo bang om afgewezen te worden als persoon en volledig te falen. 

Daardoor kon ik nooit echt staan voor wat ik vond en voor wie ik was. Daardoor was mijn performance nooit authentiek en zelden overtuigend. Mijn publiek/jury/commissie niet blij en ik ook niet. 

Naar mate ik ouder werd en mijn wereld groter werd, eerst al een klein beetje op de middelbare school en zeker daarna aan het Sweelinck conservatorium, merkte ik dat mijn omgeving er steeds meer een van gelijkgezinden werd. Het leek makkelijker te worden. Maar nog steeds vond ik het moeilijk echt mezelf te zijn.

Ik ben niet iemand die op de barricade hoeft, zeker niet iemand die een ander iets wil opdringen, maar het recht om te zijn wie je bent en wilt zijn, gun ik iedereen, dus waarom niet mezelf?

Angst is geen goede raadgever

‘Angst is nooit een goede raadgever’, zo vertelde mij ooit iemand. Ik moet daar nog heel vaak aan denken. Juist omdat ik die angst om afgewezen nog steeds wel voel. Het handelen naar waar die angst voor staat heeft mij geen goed gedaan. Als je eigen ruimte niet of te weinig inneemt dan doet iemand anders het. Er is altijd wel iemand die geen moeite heeft om meer dan zijn eigen ruimte in te nemen. Ook dat is waarschijnlijk een reactie op een bepaalde vorm van angst. 

Thuiskomen op het podium

Ik vind het nog steeds moeilijk om ruimte in te nemen,…in mijn gezin, in mijn relatie. Op het podium lukt het heel aardig. Mijn zelfvertrouwen is tegenwoordig wel wat hoger en ook het vertrouwen in mijn omgeving is zeker gestegen.

Het lijkt alsof ik op het podium juist wel de enige echte Joan kan laten zien. En ook als dat voor anderen vreemd of nieuw is, voor mij voelt het eindelijk weer als thuiskomen.

Zelfs toen ik laatst voor het eerst een workshop ging geven, voelde dat ‘lekker’! Praten over en werken met een thema dat je zo na aan het hart ligt, te weten podiumkunst in de vorm van muziek, bleek echt hartstikke leuk. Ik kreeg er energie van, eigenlijk op eenzelfde manier als ik dat nu weer van zelf musiceren krijg. Je kunt hier een verslag lezen van de workshop.

Yoga en mijn 5-stappen programma

Ik ben er van overtuigd dat het voor een deel met ouder worden te maken heeft. Ook als jij nog niet zo ‘oud’ bent kun jij weer in contact met jezelf komen, thuiskomen in jezelf en in wat je doet. Yoga heeft mij hierbij zeer geholpen. Stap 2, Aarden en ontspannen, uit mijn 5-stappenprogramma naar meer plezier en vertrouwen op het podium, kan jou daarbij ook helpen. Tegenwoordig lukt het mij om kracht en stabiliteit uit de aarde te halen en de ontspanning in mijzelf te vinden. In mijn gratis e-book, lees je wat de andere 4 stappen zijn. Uiteraard zijn er heel veel mensen die bang zijn of te onzeker om hun eigen ruimte in te nemen. En die herkenning is op een bepaalde manier wel fijn. Laten we elkaar helpen te kunnen zijn wie we willen zijn, onze meest authentieke versie! De wereld heeft jou nodig, heeft ons nodig in al onze diversiteit! Heb moed en laat jezelf zien, zowel op als ook naast het podium!

Hoe ik mijn spookgedachten kon laten varen door bewustwording van verbinding als belangrijke waarde

Published on by Happy on StageLeave a comment

Dat muziek verbinding kan geven is afgelopen weekend wederom bewezen.  Ik had een heel leuk project, een schnabbel. Ter gelegenheid van het einde van WOI 100 jaar geleden, vonden er op verschillende plaatsen in Nederland(en ook België) herdenkingen plaats. Op 11 november 1918 was deze verschrikkelijke oorlog ten einde. De herdenking waar ik aan deelnam, vond plaats in Bergen op Zoom, in de vorm van een concert met orkest, groot koor en solisten. De organisator was Het Concertkoor. Op het programma stond het Requiem van Antonin Dvorak. Het orkest van de Charkov City opera uit Oekraïne nam de begeleiding voor zijn rekening. Aangezien het orkest met een (te kleine) tournee bezetting hier was, werden een tiental musici uit Nederland erbij gehaald om de ontbrekende stemmen te laten klinken. Zo mocht ook ik de tweede fluitpartij vertolken. Het Concertkoor werd ook nog aangevuld met een koor uit Charkov. 

Excitement

Toen ik gevraagd werd voor dit project, hoefde ik geen moment te aarzelen of ik wilde mee doen. Ik was meteen enthousiast! Ik was beschikbaar en het leek mij ontzettend leuk om in een orkest wat toch wel uit een hele andere wereld komt, mee te spelen en te ervaren hoe dat is. Daarbij was de aanleiding ook een hele bijzondere, en vond ik het waardevol mijn steentje te kunnen bijdragen.

Hello again

Maar het duurde niet lang of ik zag ze alweer komen, de spookjes in mijn hoofd, ofwel mijn spookgedachten: “ze zullen beslist ontzettend goed zijn allemaal”, “ben ik wel goed genoeg?” “Zal ik voldoen?”, “hoe gaan we met elkaar communiceren?”.  Het duurde dus ook niet lang of mijn opwinding veranderde in toch wel enigszins zenuwachtig zijn. En of ik al tegen mezelf zei: “wacht nou eerst maar eens af!”, “gewoon die partij goed bestuderen, dan komt alles goed”…Ik bleef het spannend vinden. Nou had ik helemaal geen moeilijke dingen te spelen, geen solo’s, hooguit met zijn tweeën een stukje samen, dat wat solistisch was. Maar daar gaat het natuurlijk vaak helemaal niet om. 

Je bent nooit alleen in je onrust of onzekerheid

Bij de eerste repetitie bleek al gauw, dat alles gewoon fijn en goed was, en heel erg mooi! Ik merkte meteen aan mijn collega-fluitiste uit Oekraïne dat zij het ook heel erg spannend vond. Ze was een beetje verlegen, terughoudend, ja zelfs op haar hoede. Toen ik me naar haar toe opende, wat vragen stelde e.d. ontspande ze letterlijk helemaal. Ik kon het zien. Een aantal andere collega’s uit het Charkov orkest waren ook erg gespannen.

Ik had graag in hun hoofd willen kijken, welke gedachten hieraan ten grondslag lagen. 

vrijheid

Tijdens de lunchpauze raakten we verder aan de praat vertelde de fluitiste mij hoe fijn zij het vond om hier alleen maar te zijn, laat staan met Nederlandse musici samen te werken. “Het is hier zo anders, zo ontspannen. Ik kan hier doorademen en voel me vrij.” Ik vond het mooi dat ze zo open naar mij was en mij dit toevertrouwde.

Het raakte mij enorm en ik besefte ineens hoe mijn zenuwen vooraf aan dit project gerelativeerd werden, ja, ze kwamen mij nu zelf enigszins ridicuul voor.

Natuurlijk wil ik in dit geval niet over podiumangst spreken, want dat was het echt niet. Doordat ik me bewust werd van mijn zorgelijke gedachten en opspelende zenuwen en natuurlijk vanwege het verloop van dit weekend, vond ik het wel de moeite waard om dit met jullie te delen. Het hele project was natuurlijk bijzonder: een enorm orkest met koor en prachtige solisten. De kerk zat bomvol met publiek. Alleen dat al is elke keer weer indrukwekkend. Neem hierbij nog deze bijzondere aanleiding, voeg daarbij de mooie woorden van de sprekers toe en een publiek dat direct ging staan toen men om één minuut stilte vroeg voor alle slachtoffers van toen en nu, …het was indrukwekkend. 

Verbinding

Het hele weekend draaide om hele andere dingen dan mijn zorgen, mijn spookgedachten…

ik voelde me dan ook echt wel op mijn plek gezet. Maar dat was goed!

Dit weekend ging over verbinding. Verbinding tussen musici, musici uit Oekraïne en Nederland, verbinding tussen publiek en uitvoerenden. Maar ook verbinding tussen toen en nu. 

Na afloop werd er nog wat nagepraat en -geborreld, foto’s gemaakt en Facebookadressen uitgewisseld. Die van hun onder een andere naam (…)

Persoonlijke en gemeenschappelijke waarden

Met betrekking tot onzekerheid of angsten die je soms kunt voelen door gedachten die het heft in handen nemen, kan ik na dit weekend wederom dit zeggen: doordat ik zo werd geconfronteerd met de waarde van deze herdenking, de waarde van deze samenwerking en het effect dat dit op mij had, kregen mijn onzekerheden en spookgedachten geen kans. Dit is een bewijs ervoor dat het zo belangrijk is, om in alles wat je doet de waarde te vinden en te blijven zien, jouw persoonlijke waarde(N), maar ook de waarde voor het grote geheel.: waarom doe je iets? Wat zal het effect zijn? Het uiteindelijke resultaat? Wat is de gemeenschappelijk waarde?

Ontmoeten en delen

De waarde die er voor mij, en ik denk dat ik wel mag zeggen, voor iedereen in dit project zat, is verbinding. Verbinding waarbij achtergrond en leefomstandigheden even niet meer belangrijk zijn. Samen voor dat ene gemeenschappelijke doel, waarbij mensen elkaar ontmoeten, echt ontmoeten en delen. Delen van verdriet, delen van vreugde, delen van liefde voor muziek en liefde voor elkaar.

Een mooi verslag van de workshop ‘Over podiumangst gesproken’ gegeven op 21 oktober jl. bij Contutti Haarlem

Published on by Happy on StageLeave a comment

Marilou den Outer, journalist en historicus, maakte een mooi, helder verslag van de  workshop ‘Over podiumangst gesproken’. Ik gaf deze workshop bij Contutti, muziekgenootschap voor samenspel, in Haarlem:

De workshop over podiumangst van Joan Handels leverde een berg interessante informatie op. En veel inzichten. Bijvoorbeeld dat podiumangst vooral wordt aangewakkerd door streven naar perfectionisme: de lat hoog leggen, flink kritisch zijn naar jezelf. Zowel de moedig (!) optredende, deelnemers aan de workshop als de vele toehoorders herkenden het. Wij zijn daar heel goed in, wellicht met ‘dank’ aan het Calvinisme? Tekenend was de lange stilte na de vraag van Joan aan elk van de vier deelnemers na hun optreden “wat er goed was gegaan” in de uitvoering.

Die vraag stellen we veel te weinig aan onszelf, aldus Joan. En dat is jammer, want het voeden van negatieve gedachten werkt averechts.  Het is mogelijk die te vervangen door positieve. Bijvoorbeeld door stil te staan waarom je dat ene stuk hebt uitgekozen om mee op te treden. Grote kans dat je dat een mooi stuk vindt. Bedenk welk verhaal je met dat stuk wilt vertellen. Een lief verhaal? Probeer het dan wat lichter te maken. En probeer nieuwe gedachtes toe te voegen: “ik wil genieten van de muziek.” Of: “Ik ga lekker een mooie noot spelen.”

Wat ook kan helpen om meer luchtigheid te verkrijgen is om je muziek eens anders te benaderen, “eens iets geks te doen.” Dat is gemakkelijker als je met anderen samenspeelt want “gedeelde pret is dubbele pret.” Geef jezelf en anderen gemeende complimenten. En, o ja: stop ermee om jezelf met anderen te vergelijken.

Joan gaf volop tips om meer vrijheid en controle te krijgen. Ze heeft daarvoor  een 5 Stappenprogramma ontwikkeld dat je leert goed stil te staan bij wat er gebeurt bij een optreden. Bovenaan de lijst staat bewustwording: wat voel ik, waar zit de spanning in het lichaam. Dan: aarden en ontspannen. Stevig staan. Als derde: bouwen aan zelfvertrouwen, neem bijvoorbeeld gemakkelijker muziekstuk, beloon jezelf en geef elkaar gemeende complimenten. Stap vier: zorg voor focus, laat je niet afleiden voor hoestjes en ritselende papieren en als laatste: opbouwen van weerstand. Wat doe ik als het onverhoopt een keer fout gaat. Sta even stil bij de vraag: waarom doe ik dit eigenlijk? Probeer het luchtig te houden.

Per persoon zal de sleutel tot meer vrijheid verschillend zijn. Voor de een werkt het ontspannend door voor het optreden even iets te zeggen over het te spelen stuk, voor de ander leidt dat juist af van de focus.  Of speel even een paar noten voor het echte optreden begint. Het publiek zal je heus niet opjagen. Ook de keuze om zittend of staand op te treden is individueel. Zorg in elk geval dat je voeten stevig contact maken met de grond. Hoge hakken zijn geen aanrader, aldus Joan. Als je zit kies een fijne stoel. Het is zaak goed voor jezelf te zorgen, is haar boodschap kortom.

Joan besloot de workshop met een ademhalings- en ontspanningsoefening voor de hele zaal en tal van tips voor boeken en films over optredens, angst en werking van negatieve gedachten.

Dankzij Joan Handels weten we nu heel veel meer over hoe podiumangst werkt en wat er tegen te doen is. Nu het nog laten landen en in de praktijk ervaren. Tip: kom gauw eens optreden bij Contutti!

Marilou den Outer | journalist | historicus