Marilou den Outer, journalist en historicus, maakte een mooi, helder verslag van de  workshop ‘Over podiumangst gesproken’. Ik gaf deze workshop bij Contutti, muziekgenootschap voor samenspel, in Haarlem:

De workshop over podiumangst van Joan Handels leverde een berg interessante informatie op. En veel inzichten. Bijvoorbeeld dat podiumangst vooral wordt aangewakkerd door streven naar perfectionisme: de lat hoog leggen, flink kritisch zijn naar jezelf. Zowel de moedig (!) optredende, deelnemers aan de workshop als de vele toehoorders herkenden het. Wij zijn daar heel goed in, wellicht met ‘dank’ aan het Calvinisme? Tekenend was de lange stilte na de vraag van Joan aan elk van de vier deelnemers na hun optreden “wat er goed was gegaan” in de uitvoering.

Die vraag stellen we veel te weinig aan onszelf, aldus Joan. En dat is jammer, want het voeden van negatieve gedachten werkt averechts.  Het is mogelijk die te vervangen door positieve. Bijvoorbeeld door stil te staan waarom je dat ene stuk hebt uitgekozen om mee op te treden. Grote kans dat je dat een mooi stuk vindt. Bedenk welk verhaal je met dat stuk wilt vertellen. Een lief verhaal? Probeer het dan wat lichter te maken. En probeer nieuwe gedachtes toe te voegen: “ik wil genieten van de muziek.” Of: “Ik ga lekker een mooie noot spelen.”

Wat ook kan helpen om meer luchtigheid te verkrijgen is om je muziek eens anders te benaderen, “eens iets geks te doen.” Dat is gemakkelijker als je met anderen samenspeelt want “gedeelde pret is dubbele pret.” Geef jezelf en anderen gemeende complimenten. En, o ja: stop ermee om jezelf met anderen te vergelijken.

Joan gaf volop tips om meer vrijheid en controle te krijgen. Ze heeft daarvoor  een 5 Stappenprogramma ontwikkeld dat je leert goed stil te staan bij wat er gebeurt bij een optreden. Bovenaan de lijst staat bewustwording: wat voel ik, waar zit de spanning in het lichaam. Dan: aarden en ontspannen. Stevig staan. Als derde: bouwen aan zelfvertrouwen, neem bijvoorbeeld gemakkelijker muziekstuk, beloon jezelf en geef elkaar gemeende complimenten. Stap vier: zorg voor focus, laat je niet afleiden voor hoestjes en ritselende papieren en als laatste: opbouwen van weerstand. Wat doe ik als het onverhoopt een keer fout gaat. Sta even stil bij de vraag: waarom doe ik dit eigenlijk? Probeer het luchtig te houden.

Per persoon zal de sleutel tot meer vrijheid verschillend zijn. Voor de een werkt het ontspannend door voor het optreden even iets te zeggen over het te spelen stuk, voor de ander leidt dat juist af van de focus.  Of speel even een paar noten voor het echte optreden begint. Het publiek zal je heus niet opjagen. Ook de keuze om zittend of staand op te treden is individueel. Zorg in elk geval dat je voeten stevig contact maken met de grond. Hoge hakken zijn geen aanrader, aldus Joan. Als je zit kies een fijne stoel. Het is zaak goed voor jezelf te zorgen, is haar boodschap kortom.

Joan besloot de workshop met een ademhalings- en ontspanningsoefening voor de hele zaal en tal van tips voor boeken en films over optredens, angst en werking van negatieve gedachten.

Dankzij Joan Handels weten we nu heel veel meer over hoe podiumangst werkt en wat er tegen te doen is. Nu het nog laten landen en in de praktijk ervaren. Tip: kom gauw eens optreden bij Contutti!

Marilou den Outer | journalist | historicus